zaterdag 18 april 2020

Eigen makelij

In een boek dat me goed bevalt lees ik deze zin: “We leven in een verhaal van eigen makelij.” Het zinnetje klinkt misschien wat prekerig en onweerlegbaar, maar in de context is het dat niet. Het boek: Uit het leven van een hond van Sander Kollaard, een van de zes genomineerden voor de (uitgestelde) Libris Literatuurprijs. Alleen uit boeken die mij bevallen kunnen zinnen mij laten stilstaan, in minder goede boeken surf ik over de zinnen heen omdat ik de indruk heb dat die zinnen daar ook voor bedoeld zijn. Matige boeken heb ik snel uit, in een paar uur. In goede boeken blijf ik graag wat rondhangen, lummelen als een puber voor het huis van een leuk meisje.

Het zinnetje trof me, want mijn roman Strovuur heeft dit als thema. Fay uit  Strovuur is het frame van haar leven beu (stil meisje van 17 is depressief en dwars vanwege de dood van haar vader) en besluit een compleet nieuw verhaal te maken. Eigen makelij. Daartoe gaat ze met haar opvliegende neef Elvin in een wrak van een auto naar Parijs (waar ze nimmer aankomen). Sommige lezers vroegen zich af of de bizarre gebeurtenissen en ontmoetingen ook verzonnen zijn – niet door de schrijver maar door Fay zelf, de verteller. Dat is een terechte vraag. Precies de goede vraag. Andere lezers vroegen zich dat niet af – zij vinden het boek meestal 'apart'. Apart, je weet wel. Dat is ook prima.

In NRC van vrijdag 17 april las ik een interview met Jia Tolentino over haar boek Trick Mirror, dat gaat over internet als aanjager van zelfbedrog. Ze is jong, er stond een leuke foto bij afgedrukt waarop ze stralend lacht. Als puber zou ik bij haar huis rondhangen, als ik dat had gedurfd. Vooral de hond die languit op haar keukentafel lag was erg goed. Zo’n foto is natuurlijk ook zelfbedrog, dacht ik, en lezersbedrog, het is allemaal niet voorbehouden aan internet. Iedereen leeft in een verhaal van eigen makelij, alleen heb je er op internet meer controle over. Net als in een roman, net als Fay. Voor haar is het van levensbelang, dat nieuwe verhaal. Ik vraag me af waarom je het mensen zou misgunnen, dat zelfbedrog, het is een lucide en voorspelbare vorm van misleiding en daarom tamelijk onschadelijk. Goed, erg origineel zijn ze niet, de Instagram stories. Sjablonen van hedonisme en succes. Dat weten we allemaal. En het zijn verhalen die in deze tijd opzichtig falen – dat ziet Tolentino goed, maar ook dat zien we allemaal. Ik ga haar boek lezen, al geloof ik dat ik een voorstander blijf van de min of meer oprechte vormen van zelfbedrog die maken dat je in een verhaal van eigen makelij kan vertoeven zonder je misplaatst te voelen. Dat kan ook prima via internet. Op Facebook bijvoorbeeld doe ik het ook: daar ben ik net wat grappiger, roekelozer en gevoeliger dan in het echt. Toch klop ik wel ongeveer, ook daar. 

Zoals het echte leven, maar zonder de saaie stukken – dat zei Hitchcock geloof ik over film. Het kan ook voor een roman gelden, al kan je in een roman iets wonderlijks doen: de saaie stukken spannend en levendig maken, met je taal, zoals Sander Kollaard doet. 

Ik ga nog wat rondhangen in zijn boek. Daarna roekeloos de tondeuse in mijn haar zetten.


trailer "Een Onbarmhartig Pad"