Doet u mij maar een papierboek

Er gaat geen dag voorbij zonder nieuws over de opmars van het e-boek. De teneur is dat wij achterlopen, dat we naar de VS moeten kijken, dat uitgeverijen hun kop in het zand steken, dat tegenstanders een achterhoedegevecht leveren en dat schrijvers brodeloos worden. Dat laatste lijkt mij dan weer geen nieuws. De berichtengolf heeft zo’n groteske vorm aangenomen dat de term ‘papieren boek’ (binnenkort: papierboek) allang niet meer als een pleonasme gezien wordt, zelfs noodzakelijk is om begripsverwarring te voorkomen (“ik wil wel een boek voor mij verjaardag” “Een papierboek?” “nee natuurlijk niet, dat stinkt en je loopt ermee voor lul. Gewoon een downloadcode voor Amazon”).

Ik ga voor de aardigheid eens doen alsof ik er ook verstand van heb. Dit is wat er gaat gebeuren.

Het boek gaat definitief digitaal, onherroepelijk, alles en iedereen wordt meegezogen in de hype. Iedereen een iPad. Wie arm is heeft misschien pech, maar zoals ze in Afrika liever een mobieltje dan een toilet tot hun beschikking hebben, heeft men hier liever iTroep dan meubels in huis. Er blijven enkele kleine papierboekwinkels over, vrijbuiters, piraten met een linkse hobby. Enkele grote uitgeverijen overleven. Waar helaas veel te weinig over nagedacht blijkt te zijn: in de digitale jungle moet het boek het opnemen tegen games, internet, sociale media, online muziek en film. Kan het lezen van lange teksten op een scherm concurreren met inkomende mail, chats, shared videos en online roleplaying games die tezelfdertijd aandacht vragen op hetzelfde digiding? De vraag stellen is hem beantwoorden. In een paar jaar tijd stort de markt voor ebooks in, marginaliseert tot de grootte van het papierboek. In die markt verschijnen tegen die tijd alleen nog thrillers, gelegenheids-nonfictie (WK 2018, ‘Koning WA, de eerste vijf jaar in beeld’) en eigenbeheer boeken. Als de nederlaag is voltrokken, over een jaar of tien, krijgen we collectief spijt... vooral de sloebers die de volledige inhoud van hun boekenkast opnieuw hebben aangeschaft in digitale vorm en de kast op eBay verkocht tegen de dagprijs voor haardhout. Spijt. Dat jaar nadert het aantal aangiftes van diefstal van een iPad of een vergelijkbaar ding de dertigduizend... dat jaar trekt de boekenmarkt in Deventer een half miljoen bezoekers.

Tegen e-boeken zijn is net zoiets als tegen vooruitgang zijn, dat is helder: als u tot de achterhoede van zure zeiksnorren wil behoren, be our guest. Mij niet gezien, ik ben liever hip. Maar ik ben nog niet gereed met mijn mooie papierboeken. Kunnen we het hele scenario dat zo onafwendbaar lijkt niet gewoon overslaan, en toegeven dat lezen een vorm van vermaak is die beter tot zijn recht komt mét papier en zonder oplader? Lezen als alternatief voor ‘computeren’, in plaats van de zoveelste manifestatie ervan? Dat is het terrein waar het boek (en de boekhandel) concurrerend is, non-digi entertainment. Over enkele jaren een nieuwe trend.

Deze zomer zag ik de eerste stumper die zijn iPad liet vallen. Op het strand. Hij landde met de 30-pins connector in het mulle zand, zo kon ik opmaken uit de diepe vloeken die volgden. Ik kon het niet laten mijn papierboek met de rug naar boven naast mijn handdoek neer te leggen. Ik harkte het zand lichtjes aan met de openliggende pagina’s. Daarna klapte ik het boek dicht, een hoopje zand als bladwijzer gebruikend.