De ideale wereld (column Trouw 18 sep)

‘In de ideale wereld maakt een leerling gewoon zijn huiswerk,’ zei een collega. Ik moest nadenken over het zinnetje, het leek niet te kloppen. Over wiens ideale wereld had hij het? In de ideale wereld bestáát huiswerk helemaal niet. Ik heb het idee dat ik dat zinnetje over ‘de ideale wereld’ vaker hoor de laatste tijd, niet alleen op school. Het gaat zo: ‘in de ideale wereld...’ en dan komt er altijd iets achteraan dat teleurstellend triviaal is zoals ‘... scheidt iedereen afval’, ‘...spoelt niemand maandverband door de wc’, ‘... hebben jongens een net handschrift.’ 

Het valt me ook op dat het nooit de echte idealisten zijn die het zeggen, integendeel, het zijn eigenlijk altijd pragmatici. Ze gaan ervan uit dat de ideale wereld een fata morgana van oude hippies is, dat het dus geen enkele zin heeft om ervoor te vechten, en dat we genoegen moeten nemen met een behoorlijk slap aftreksel van de ideale wereld, namelijk één waarin strenge regeltjes, scherpe controle, en goedbedoelde repressie een rol spelen.

Ik ben denk ik ook een oude hippie.

Een ingenieus systeem van huiswerkcontrole moet er dit jaar voor zorgen dat wij ons eigen slappe aftreksel van de ideale wereld brouwen. De veelgeprezen iPad wordt daarbij ingezet. Je loopt langs de tafels met de veegplank in de hand. ‘Huiswerk niet gedaan? Jammer joh. Hopla, tik... kijk, vakje kleurt rood achter je schitterend mooie naam, hier, op mijn eipet.’ Niks nieuws? Nou, het verschil met vroeger is dat nu iedereen - ook de ouders - realtime op de hoogte is van het verzuim, want het is een ‘open systeem’. ‘Ik voel me net een NSB-er’ klaagde een collega Frans, die ook de ziel van een oude hippie heeft.

Tja, je zou een school het spanningsveld kunnen noemen waar de ideale werelden van leerlingen en die van leraren naast elkaar proberen te bestaan. Maar ook dat is allemaal zo zuur, zo zuinig, zo inspiratieloos.

Mijn ideale wereld bestaat echt. Soms.

In de 3^e klas van de internationale school zit een nieuw jochie. Hij heet Roman, een sproetenkop van drie turven hoog met rossige krullen. Als je Roman heet kan je bij mij al niet meer stuk, en sproeten zijn ook altijd goed. Roman is van Duits-Russische afkomst. Afkomst is dikwijls een ingewikkelde kwestie bij internationale leerlingen. Op een goed moment zat Roman achter de piano, tussen Tima en Ido, twee stoere knapen. Ik dacht: in de ideale wereld zitten een Oezbeekse Amerikaan, een Duitse Rus en een Jood op een rijtje samen muziek te maken. In een nog idealere wereld zou het ook ergens naar klinken, maar goed. Ik kon het niet laten snel even een foto te maken. Met de iPad.