De Beste Boeken van 2014 die niet in de Lijstjes stonden

We hebben het weer zo’n beetje gehad, het jaarlijkse gezelschapsspel van de eindejaarslijstjes met ‘de beste boeken’, in kranten en (online) magazines. Voor Kerst is het meestal wel gedaan, want daarna begint het terugblikken op de dingen die er echt toe deden in 2014, de rampen, de sportprestaties, de overledenen, enzoverder, bij zulke urgente zaken moet je lijstjes met boeken weg houden.

Ik vind het altijd een indrukwekkend idee dat het handjevol redacteuren en freelancers die over boeken schrijven tezamen álle boeken die dit jaar zijn uitgekomen gelezen hebben, en dan ook nog het overzicht behouden voor zo'n lijstje. Het is haast net zo moeilijk te bevatten als het gegeven dat alle voetbalcommentatoren van de NOS samen alle wedstrijden uit het betaald voetbal in hun geheel gezien hebben. 

Ja, dat is mooi en troostrijk. Want dan hoeven wij het zelf niet te doen.

Toch stellen die boekenlijstjes mij altijd teleur. De voorspelbaarheid ervan maakt me mismoedig. Het is een opsomming van dingen die je al wist, althans, van meningen waarvan je al dacht te weten dat de recensent ze zou hebben. Niets saaier dan dat. Misschien kunnen we de lijstjes interactief maken. Dan kan je bijvoorbeeld het eindejaarslijstje van Arjen Fortuin, Arie Storm of Rob Schouten samenstellen, en achteraf kijken hoeveel je er goed had.

Volgens mij zou het doel van eindejaarslijsten moeten zijn de lezer nog één keer te verleiden een boek te lezen dat dit jaar is uitgekomen, een mooi boek dat na de jaarwisseling voorgoed vergeten dreigt te worden. Ik las dit jaar een aantal heel goede boeken die ik niet in de lijstjes heb teruggevonden.

Uit onvrede daarover maak ik zelf een lijstje. De beste boeken van 2014 die ik las en die ik niet in de lijstjes heb aangetroffen:

Rob van Essen, Hier wonen ook mensen

Samen met Denis Johnsons Laughing Monsters (Engelstalig, telt niet) het mooiste boek dat ik dit jaar las. Er was weliswaar veel lof voor deze verhalenbundel, maar toch is het boek ondergesneeuwd in, laten we maar zeggen, het Rumoer rond Nieuwe Grote Romans, Boeken van de Maand, Prijzen, en ‘Jongschrijvers’ (term van Arjen Fortuin). Laat de eerste Maarten Biesheuvel prijs alsjeblieft voor Van Essen zijn.

Pieter Hoexum, Kleine filosofie van het rijtjeshuis

Een pleidooi voor klein en desondanks meeslepend leven in een vinexwijk. Houd op met die aanstellerij, zegt de schrijver, er valt genoeg te beleven en te bewonderen achter je tuinhekje. Saai is het nieuwe opwindend. Veel geleerd van dit boek, ook allerhande  trivia: Hoexum leest bijv. liever het telefoonboek dan een roman als Vinexvrouwen van beroepsaanstelster Naima Bezaz.

Paul Verhuyck, Inmiddels op aarde

Een passage als deze rechtvaardigt mijn keuze al: ‘We waren vrolijk en noemden onszelf filosofische cultuurpessimisten. Jong zijn is onvergetelijk. Niet vanwege dat pessimisme. Daar is geen bal aan, dat blijft wel aanzeuren, levenslang als je niet oplet. Nee, het gaat om die vrolijkheid. Die vrolijkheid komt nooit meer terug, of je moet er heel veel moeite voor doen.’ Hoeveel exemplaren zouden er van dit boek eigenlijk verkocht zijn? Driehonderd?

Chrétien Breukers, Een Zoon van Limburg

Ja, waar gaat dit boek over? Over terugkeer naar je geboortegrond, en de onmogelijkheid samen te vallen met wie je vroeger was? Of gewoon over poëzie, over schrijven, over boeken die je vormen? Geen idee eigenlijk. Maar ach, wat maakt het uit, wanneer je schrijft alsof er werkelijk iets van afhangt

Herman Brusselmans, Zeik.

Drie romans heeft die man dit jaar uitgebracht! Drie! En er is er niet een die ergens op een lijstje beland is. Hoe is dat mogelijk? Bij de eerste twee pagina’s van Zeik, ultieme persiflage op de politieroman, heb ik zes keer hardop gelachen. Ik heb de beste smoes voor laatkomen aller tijden geleerd (‘ik stond te masturberen onder de douche, en het duurde heel lang voor ik klaarkwam’). Dan hoor je op een lijstje. Punt.